چندین تمدن قبل از عصر حاضر و هزاران سال قبل ،رد پای نمونه های اولیه کاشی در تمامی فرهنگ ها وجود داشته است.نمونه اولیه ساخته شده از کاشی های ساختمانی قطعا استحکام و استقامت کاشی های امروزی را نداشته اند و مواد اولیه تولید آن از رودخانه ها استخراج شده و به مرور زمان توسعه یافتند.حتی در نمونه کاشی های اولیه نیز رد پای ظریف کاری و نقاشی بر روی کاشی ها وجود داشته.مواد اولیه تولید کاشی ها در بلوک های ساختمانی شکل و فرم داده شده اند.هرچند این کاشی ها بصورت خام یا ناپخته وجود داشته اند اما در بسیاری از سازه های ساختمانی آن دوره به کار رفته اند تا حدی که نمونه هایی از این کاشی ها هنوز بر روی سازه های ساختمانی ماندگار شده اند.همچنین لازم به ذکر است که صنعت سرامیک تنها محدود به ساخت ظروف تزئینی و ظروف سفالی نیست.این نوع از مصالح ساختمانی در تمامی جهات و مراحل مختلف ساختمان سازی کاربرد های خاص خود را دارد.
سفال از مهم ترین نو آوری های دست بشر است.همانطور که می دانید ایران به واسطه موقعیت جغرافیایی بر سر راه بسیاری از تمدن ها قرار داشته و فرهنگ ها و تاریخچه های مختلفی را به خود دیده است.به همین دلیل این صنعت پس از گذشت چندی از تولیدش به کشور ایران نیز راه یافت و به سرعت استادانی خبره آموختند که چگونه می توانند از سرامیک برای انواع مصارف ساختمانی استفاده نمایند.در ایران چهار منطقه عام وجود دارد که این مناطق در حوزه تولید انواع فراوری های سرامیکی نقش دارند.غرب کوه های زاگرس و نرسیده به شهر کرمانشاه ، مناطق و شهر های جنوبی دریای خزر،بخش هایی از آذربایجان و جنوب شرقی ایران از جمله این مناطق می باشند.از نظر تاریخچه ای نیز حاشیه های کویر های میانی ایران،سرامیک هایی با قدمت 8000 سال به خود دیده است.
سرامیک ها عمدتا در کف سازی و ساخت نما کاربرد داشته اند.لیکن در این بین بسیاری از مصالح ساختمانی ترکیبی نیز وجود دارند که تولید آن ها وابسته به سرامیک می باشد.از این دست مصالح می توان به آجر های سفالی به کار رفته در نمای درونی و بیرونی ساختمان ها می باشد.همچنین از این ماده برای تولید مشتقات سرویس های بهداشتی استفاده می شود.سرامیک ها همچنین عایق های رطوبت نیز می باشند.
یکی از کاربردی ترین مصالح ساختمانی، که به نوعی جایگزینی هم برای آجر می باشد، بلوک سبک نام دارد. بلوک های سبک، نوعی بلوک متخلخل می باشند که از طزریق حبابهای هوا به ترکیب ماسه ریز دانه و سیمان تولید می شوند. این بلوک ها مزایای زیادی دارند، معمولا از این بلوک ها برای دیوارهای غیر باربر و یا به عنوان پر کننده در کف سازی و شیب بندی استفاده می کنند. در ادامه این مطلب می خواهیم شما را با تاریخچه این مصالح ساختمانی پرکاربرد آشنا کنیم، اگر به این موضوع علاقه دارید ما را همراهی کنید.
فرمول بلوک سبک را اولین بار یک معمار سوئدی به نام دکتر اکسل اریکسون که استاد یار تکنولوژی ساختمان در انستیتو ویل تکنولوژی استکهلم بود، در سال 1924 پیدا کرد. در واقع ریشه اصلی این بلوک به سال 1920 میلادی باز می گردد که سوئد با کمبود چوب مواجه بود. این معمار با هدف تولید کردن یک مصالح ساختمانی که ویژگی های شبیه به چوب داشته باشد، به فرمول بلوک سبک دست یافت. این بلوک ها علاوه بر اینکه مانند چوب سبک وزن بودند، ویژگی های بسیاری هم داشتند، از جمله آنکه عایق گرما و عایق صوت بودند، همچنین قابلیت نصب آسان داشتند، در برابر تخریب مقاوم بودند.
پس از گذشت زمان و تقریبا 45 سال قبل آقای جوزف بل که یک پیمانکار ساختمانی در آلمان غربی بود، اقدام به مکانیزه کردن سیستم تولید بلوک سبک از طریق مخلوط کردن، طراحی سیستم اندازه گیری، قالب گیری و برش کرد. جوزف بل با اضافه کردن آرماتور به فرمول بلوک سبک مقاومت آن را افزایش داد. این بلوک های سبک به دلیل قابلیت های و مزایای بسیاری که به لحاظ سبک وزنی و مقاومت بالا داشتند، خیلی زود مورد توجه معماران و مهندسان ساختمانی قرار گرفتند و به یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی تبدیل شدند. در واقع بلوک های سبک به یک جایگزین ایده آل برای آجر و مصالحی از این دست تبدیل شدند.
میزان تقاضا برای بلوک های سبک تا حدی افزایش پیدا کرد که تا سال 1995 تقریبا 50 کارخانه که ظرفیت تولید آنها تقریبا 31 میلیون متر مکعب بودند، در سراسر دنیا تاسیس شد، البته تعداد کارخانه های بلوک سبک و ظرفیت تولید آن ها روز به روز افزایش پیدا می کرد، تا حدی که در سال 1998 میلادی تعداد این کارخانه ها به 150 کارخانه با ظرفیت 50 میلیون متر مکعب افزایش پیدا کرد.
این محصول به صورت عمده در قاره های اروپا، آسیا، آمریکا، اقیانوسیه مورد استفاده قرار می گیرند. انجمن AACPA در آمریکا و EAACA برای حمایت از تولید این محصول در دو قاره اروپا و آمریکا تاسیس شدند.
استفاده از بلوک سبک به عنوان یک مصالح ساختمانی پر کاربرد در ایران از سال 1353 آغاز شد، در واقع تولید این محصول در ایران از سال 1353 آغاز شد و با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی مطابق مباحث 18 و 19 مقررات ملی ساختمان توسعه یافت.
سیمان از قدیمی ترین مصالح ساختمانی می باشد که قدمت آن به پیش از میلاد مسیح باز می گردد. واژه سیمان از واژه سمنت گرفته شد است و اولین بار در ساختمان پانتئون شهر رم مورد استفاده قرار گرفته است. البته سیمان به صورت امروزی توسط ژوزف اسپیدن که یک بنای انگلیسی بود، در سال 1824 کشف شد. ژوزف اسپیدن از طریق پختن آهک و خاک رس و آسیاب کردن آن موفق شد تا ابتدایی ترین نوع سیمان را با نام سیمان پرتلند کشف کند. همانطور که گفتیم سیمان از واژه سمنتوم گرفته شده است و پرتلند هم نام جزیره ای در انگلستان می باشد، که رنگ سیمان پس از خشک شدن به رنگ شن های ساحل آن در می آیند.
سیمان پرتلند از دو ماده اصلی یعنی خاک رس و سنگ آهک تشکیل شده است، البته مواد دیگری مانند آهک زنده، سیلیس، اکسید آلومینیوم، اکسید منیزیم در تولید سیمان نقش دارند.سیمان ها با توجه به کاربردها و موارد استفاده ای که دارند، دارای دسته بندی های مختلفی می باشند، سیمان های معمولی که در ایران استفاده می شوند ه 5 دسته تقسیم می شوند:
می توان گفت یکی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی آجر می باشد. توسط برخی از باستان شناسان گفته شده که قدمت این مصالح ساختمانی تقریبا به ده هزار سال پیش بر می گردد. علت این حدسیات باستان شناسان این می باشد که آن ها بناهایی متعلق به تقریبا 4000 سال پیش از میلاد را یافتند. این بنا ها کوره های آجر پزی و سفال پزی می باشد که در مناطق کاشان و شوش رویت شده. آجرها در هزاران سال پیش خشت نامیده می شدند. کاربرد این خشت ها به این صورت بود که روی آنها مانند لوح قوانین و یا مواردی دیگر نوشته می شد و در مکان های گوناگون قرار می دادند. قبل از آنکه در شوش کوره های آجرپزی وجود داشت در کشور هندوستان هم تولید و هم مصرف می شد.
به نظر شما چگونه به پختن آجر پی بردند؟ گمان می رود که زمانی که خاک دیوارها پخته می شد و یا پخته شدن کف اجاق ها پی به پخته شدن آجر بردند. آجر و استفاده ی از آن ابتدا از آسیا به سمت غرب مصر رفته و از سمت هندوستان به چین. پس از رواج استفاده ی آجر اروپایی ها تصمیم به استفاده از این مصالح را گرفتند. اما در مدت کوتاهی استفاده از این مصالح ساختمانی در اروپا از رونق افتاد. اما پس از مدتی مجددا استفاده از آجر از سمت ایتالیا شروع شد و رونق بسیاری گرفت.
یکی از قدیمی ترین بنای آجری ایران مجموعه کاخ ساسانی سروستان در استان فارس می باشد. یکی از با شکوه ترین کاخ های عهد ساسانی می باشد که در استان فارس در جنوب شهر سروستان قرار دارد. ساختمان های بسیار بزرگ و با شکوه ای با آجر بنا شده که تعدادی از آن ها هنوز هم پا بر جا ی باشند. به طور مثال: طاق کسری، مسجد بزرگ اصفهان، همچنین یکسری از سد ها و پل های قدیمی.
آجر یک نوع سنگ مصنوعی به حساب می آید. آجر مخلوطی از ماسه، خاک رس، سنگ آهک، فسفات ها، کانی ها، منیزیم، منگنزف سدیم، پتاسیم، مواد آلی می باشد.
در ابتدا گفته می شود که آجر به دو دسته ی سنتی و صنعتی تقسیم می شود. هر یک از این دسته ها شیوه ی ساخت متفاوتی دارند.
قبل از تولید آجر به روش صنعتی در هر جایی که امکان پخت خشت وجود داشت آجر به روش سنتی ساخته می شد. موارد مصرف آجرهای سنتی امروزه اغلب در مکان های تاریخی می باشد.